به دلیل اینکه جمهوری اسلامی ایران پایبندی خود را در قبال توافق برجام را حفظ کرده بود، دونالد ترامپ رئیس جمهوری وقت آمریکا در سال ۲۰۱۸ خروج واشنگتن از این توافق را اعلام کرد. ، ایران توافق کرده بود که در ازای لغو تحریم‌ها، به بازرسان بین‌المللی اجازه بازرسی از مراکز هسته ای را صادر کرد اما ایالات متحده آمریکا نه تنها از این توافق کنار کشید بلکه تمامی تحریم ها را علیه ایران را صادر و اجرا کرد .
به گزارش پایگاه خبری ایرانیان فرداآمریکا زمانی که واشنگتن در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد، به هیچ مدرک و شواهدی مبنی بر عدم پایبندی ایران نسبت به توافق هسته ای اشاره نکرد و این در حالی است که ایران حتی پس از گذشت یکسال از خروج آمریکا از برجام، همچنان به طور کامل پایبند به توافق هسته ای ( برجام ) بود . پس از آن بود که ایران اعلام کرد به دلیل نقض برجام توسط آمریکا، در مسیر کاهش تعهداتش گام برمی دارد. و بدنبال کاهش تعهداتش، ایران همچنان عضو برجام ماند و اعلام کرد که اگر درخواست هایش در مورد لغو تحریم ها انجام نشود، به پایبندی کامل به برجام بازخواهد گشت .
اختلافات در مذاکرات وین
پیشرفت‌‌‌‌ها تا حدودی متوازن است و هر چهار حوزه اصلی مورد بحث، یعنی رفع تحریم‌ها، برنامه هسته‌‌‌‌ای، راستی‌‌‌‌آزمایی و تضمین‌‌‌‌ها به موازات یکدیگر در حال بحث و بررسی هستند . عدم‌توقف مذاکرات و تداوم گفت وگوها در سطح کارشناسی در کنار سفر کوتاه روسای هیات‌‌‌‌ها به پایتخت‌‌‌‌های خود، نشان‌دهنده صحت اخبار منتشر شده در مورد پیشرفت نسبی مذاکرات و عبور گفت‌وگوها از مراحل مقدماتی است . یکی از بزرگترین موانع در پیشرفت مذاکرات را درخواست ایران برای اخذ ضمانت اجرایی مناسب از آمریکا جهت عدم خروج دوباره از برجام دانسته است .
با آغازدور جدید مذاکرات وین، ایران سه درخواست را پیش از اعلام از سرگیری پایبندی کامل نسبت به برجام مطرح کرده است :
اول اینکه آمریکا باید به اشتباهش در کنار رفتن از برجام اعتراف کند.
دوم اینکه واشنگتن باید تمامی تحریم ها علیه ایران را بلافاصله لغو کند
سوم کاخ سفید باید تضمین دهد که هیچ دولت بعدی در آمریکا به طور یک جانبه از توافق هسته ای کنار نکشد
دولت بایدن از ابتدا توانایی احیای برجام را داشت اما به نظر می رسد که اهداف آمریکا در این زمینه از همان روز اول واضح و روشن نبوده است .
پیامدهای عدم اجرای آمریکا در توافق برجام
خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ که تحت فشار سنگین اسرائیل بود، به یک اشتباده استراتژیک مهم تبدیل شد که صلح و ثبات کل منطقه را در سردرگمی و خطرآفرین سوق داد و اثبات کرد که این اقدام واشنگتن در مورد برجام نتیجه عکس داده و فقط موجب تقویت برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران شده است .
جلوگیری از تشدید تنش ها و ضرورت برداشتن شدن گام اول از سوی امریکا برای لغو تحریم ها علیه ایران باعث خواهد شد که مذاکرات وین بدون نتیجه بماند و آمریکا و ایران نتوانند این مسئله را حل و فصل کنند، ممکن است شرایط به سمت جنگ پیش برود. برای جلوگیری از وقوع بحران و جنگی دیگر در منطقه، آمریکا باید گام اول را بردارد . یعنی تحریم ها را لغو کند تا ایران هم دوباره به تعهدات برجامی اش بازگردد و سطح غنی سازی اورانیوم را به اندازه مورد توافق برجام سال 2014 کاهش دهد .
بسته شدن بسیاری از پرانتزها در وین
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در نشست هفتگی با خبرنگاران ضمن تشریح آخرین تحولات در حوزه سیاست خارجی به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد : این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به سؤالی درباره روند مذاکرات وین اظهار داشت: مذاکره کنندگان ارشد ایران و سه کشور اروپایی برای تنفسی به پایتخت‌ها بازگشته بودند و تمرکز جلسات بر چهار متن اصلی در خصوص موضوعات مختلف و در این مدت جلسات کارشناسی قطع نبود . بسیاری از جداول آماده شده‌اند و ستون‌های این جداول نیز آماده است و بخشی از پرانتزها نیز پاکسازی شدند و توافقات درباره ایده‌ها تا حدود بسیار زیادی انجام شده و در حال تبدیل به جملات و کلمات هستند. البته آن‌چه باقی مانده، موضوعات مهم و کلیدی است که به صورت ویژه تصمیمات خاص سیاسی را می‌طلبد و به ویژه واشنگتن باید تصمیمات خودش را درباره رفع تحریم‌ها و مسائل باقی مانده ـ که برخی موضوعات جدی است ـ اعلام کند
چگونگی شکل گیری توافق در وین
در این مرحله از مذاکرات اگر بازگشت امریکا به برجام انجام نشود اما از طریق مذاکرات سازنده میان کشورهایی که هنوز عضو برجام هستند، می توان گام های رو به جلو برداشت . مقامات ایران تاکید کرده‌اند هیچ مذاکره مستقیمی با طرف آمریکایی نخواهند داشت اما آمریکا باید همه تحریم‌ها را پیش از بازگشت به برجام بردارد و به قطعنامه ۲۲۳۱ پایبند با شد . اصل مهم در هر مذاکره موفق، دست‌یابی به منافع متوازنی است که به تعهدات طرف‌ها در پی آن شکل می‌دهد. بنابراین موفقیت یا ناکامی مذاکرات وین را در تراز نتایج پایانی آن می‌توان سنجید . مساله این است که همه طرف‌های حاضر در هتل کوبورگ وین، بر ضرورت مذاکره با نتایج و تراز قابل قبول، توافق دارند؛ اگرچه در ابتدا از مطالبات حداکثری خود را به میان می‌کشند .
جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که اگر طرف‌های مقابل، مذاکراتی را که در این مرحله شروع شده است با حسن نیت ادامه بدهند، دست یافتن به یک توافق خوب برای همه طرف‌ها شدنی است و می‌توانیم این هدف را محقق کنیم .
- نویسنده : جلال الدین سلیمی پژوهشگر و عضو گروه بررسی ملاحظات استراتژیک ایالات متحده در خاورمیانه
- منبع خبر : ایرانیان فردا
Thursday, 25 April , 2024