«مذاکره و گفت‌وگو بزرگ‌ترین سلاح‌هایی هستند که برای ترویج و گسترش صلح و توسعه در اختیار داریم – نلسون ماندلا»
در باب جنگ و صلح نظریه‌پردازان سیاست، حقوق، فلسفه و مطالعات بین‌الملل جستارهایی عمیق و نوشتارهایی متعدد نگاشته‌اند سخن گفت در این باب ولی هنوز علی‌رغم نو نبودن جذاب است زیرا هنوز به صلح عادلانه پایدار نرسیده‌ام و هنوز در تلاشیم تا همه چیز را به دیپلماسی و نه جنگ بسپاریم فارغ از اینکه جنگ چه نامی داشته باشد حتی تعبیر جنگ عادلانه نیز از جنگ بودن چنگ نمی‌کاهد جنگ شروعی است برای تخریب دستاوردهای عمرانی، صنعتی، کشاورزی، زیست‌محیطی، سیاسی، امنیتی، دیپلماتیک و بدتر از همه حقوقی، اجتماعی و فرهنگی آوردگان، پناهندگان، کشته‌ها، زخمی‌ها، مفقودین، تجاوزها، بیماری‌های واگیر، اختلالات خلقی اعصاب و روان ماهیت عدالت ستیز و توسعه گریز جنگ را که با قساوت و خشونت انسانیت و اخلاق را به‌سان تعبیر توماس هابز که انسان را گرگ انسان می‌داند می‌درد در جنگ چه پیشدستانه چه تهاجمی چه تدافعی یک اصل وجود دارد پایان دیپلماسی یعنی طرفین از اقناع پیشنهاد پاداش یا تهدید به مجازات به هدف نائل نشده و مخاصمه مسلحانه داخلی یا بین‌المللی را بر امنیت و سلامت که نعمت‌های مجهول هستند (در قول معصوم (ع)) ترجیح می‌دهند و این نشانه بیماری کسانی است که جنگ‌افروزی می‌کنند شروع جنگ شروع نقض حقوق بین‌الملل در ابعاد گسترده و مختلف است حتی گاها دیده‌شده مصونیت‌های دیپلماتیک و مسائل اساسی حقوق بشر نقض می‌شوند حمله جنایت‌بار طالبان به کنسولگری ایران نمونه‌ای از این‌هاست کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل‌های دوگانه الحاقی به آن‌ها ۱۹۷۷ حقوق بین‌الملل بشردوستانه را موردحمایت قرار می‌دهد اما نه فلاسفه، نه شورای امنیت و مجمع عمومی ملل متحد نه پیش‌تر از آن‌ها جامعه ملل، نه معاهدات حقوق جنگ و نه سازمان‌های بشردوستانه صلیب سرخ و هلال‌احمر و… هیچ‌کدام مانع جنگ نمی‌شوند در طول تاریخ اگر جمع بزنیم مجموعاً ۷۰ سال بیشتر صلح نبوده یعنی حالت طبیعی بشر با نگاهی رئالیستی همان حالت هابزی بوده از نگاه مارکسیست‌ها جنگ‌ها را سرمایه دارن می‌سازند از نگاه تاریخی اما جنگ‌طلبان افرادی دارای عقده‌های فروخورده حقارت هستند که وقتی به مسند می‌رسند با حکومت‌های توتالی‌تر مانند فاشیسم، نازیسم، کمونیسم، تئوکراتیزم مانند طالبان یا داعش واخیرا کاپیتالیزم و صهیونیزم به توسعه‌طلب و امپراتوری سازی برون‌مرزی روی می‌آورند قدر مشترک همه این‌ها ایدئولوژی‌ای است که توسعه‌طلبی ارزی را توجیه می‌کند به قول دکتر علی شریعتی تمام جنگ‌های تاریخ بین کسانی بوده که نمی‌دانستند برای چه می‌جنگند (سربازان) و باهم می‌جنگیدند برای کسانی که می‌دانستند برای چه باهم می‌جنگند اما درواقع نمی‌جنگیدند (شاهان و حکام) جنگ شر مطلق است جنگ اتمی (هیروشیما و ناکازاکی که هنوز آثارش پس از نسل‌ها باقی است)، میکروبی و شیمیایی (که پرونده جنایات رژیم صدام درنبرد با ایران و مردم خودش در این موضوع تا ابد مفتوح خواهد ماند) و حتی جنگ‌های سایبری که به‌ظاهر تلفات مشهود ندارند همه نقض حقوق بشر است حق صلح، حق آزادی، حق امنیت، حق تحصیل، حق شغل، حق سکونت، حق توسعه و بالاتر از همه حق زیستن چگونه است که آدمیان به خود اجازه می‌دهند در تیراژی وسیع به صورت هدفمند یا بی‌هدف تن به تن یا دسته‌جمعی دیگرانی را که نمی‌شناسند بکشند چگونه است که اگر در خیابان به کسی تنه زدیم و افتاد بلندش می‌کنیم و عذر می‌خواهیم و لباسش را می‌تکانیم اما در جنگ همان آدم را مورد هدف قرار می‌دهیم راستی چگونه این جنون دسته‌جمعی رخ می‌دهد جنگ و تروریسم اهداف سیاسی را مخدوش می‌کنند و اقتصاد و تجارت و صنعت و توریسم را به ورطه نابودی می‌کشند جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت، ژنوسید (نسل‌کشی) هدف قرار دادن سالمندان، زنان و کودکان، بیماران، شکنجه، تجاوز و… تفریح بیماران روانی می‌گردد که به عنوان سرباز یا فرمانده در نبردها به کار گرفته می‌شوند حرمت‌ها، حریم‌ها، خانواده‌ها و جوامع متلاشی می‌شوند سربازان جنگی پس از جنگ افسرده و گاها خودکشی می‌کنند چه چیز مانع این توحش سیستماتیک می‌شود آیا جهانی‌شدن و تشکیل دولتی جهانی جنگ را متوقف می‌کند در این صورت به اعتقاد عده‌ای نام جنگ‌های بین‌الملل به نبرد داخلی تغییر میابد در تفکرات دینی اغلب ادیان به خصوص ادیان ابراهیمی هم جنگ آخر زمان واقع‌شدنی و اجتناب‌ناپذیر است ناگفته نماند معدود افرادی قائل به آن‌اند که در آن مقام خرد انسان به قدری است که بی جنگ مسائل حل‌وفصل می‌شود امری که کاملاً بعید به نظر می‌رسد امیدکه جهانی بی جنگ را تجربه کنیم و مانند جنگهای ناپلئون، جهانی اول و دوم، تنش خلیج خوک‌ها، ویتنام، ایران و عراق، بوسنی صربستان، آذربایجان وارمنستان، عربستان و یمن، طالبان و افغانستان، داعش و سوریه، اسرائیل و اعراب، روسیه و چچن، روسیه و اوکراین بحران کریمه و بحران های اخیر نقض حقوق بین الملل و صلح مرتفع گردد به امید صلح پایدار و عادلانه و جهانی عاری از خشونت و با رعایت حقوق بین. الملل، حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه