سرمقالۀ روزنامۀ پیام استان سمنان
26خرداد1401
انتقال آب دریای خزر، پروژۀ برزمین‌مانده
نویسنده: ابوالقاسم کواکبیان
اخیراً معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، آقای علی سلاجقه، در نشستی خبری اظهار کرد که انتقال آب دریای خزر به سمنان منتفی بوده و در این زمینه هیچ اتفاقی نیفتاده است! اما انتظار می‌رفت این عالی‌مقام بر موضوع اشراف کامل داشته باشد و به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور، با مساعدت و همدلی، به روند اجرای پروژه‌های برزمین‌مانده سرعت ببخشد. از طرفی بدیهی است پروژۀ مذکور باعث تخریب محیط زیست نمی‌شود و طبق نظر همۀ کارشناسان اگر هم در این مسیر، به محیط زیست لطمه‌ای وارد شود، با همین آب می‌توان چندین برابر آن خسارت را جبران کرد؛ لذا باتوجه‌به اینکه از منابع غیررسمی شنیده شده ایشان طرح این موضوع را تکذیب کرده، نگارنده برای بیان تاریخچه و آثار مثبت این طرح، مطالبی را به نظر خوانندگان گرامی می‌رساند.
بحث انتقال آب دریای خزر از سالیان دور مطرح بوده و کارشناسان زیادی درخصوص انتقال آب از دریا به کویر تفتیده نظر مساعد داده بودند تا آنکه به‌صورت جدی در روزهای پایانی دولت هشتم مطالعات مرتبط با طرح انتقال آب خزر به سمنان در کارگروه بررسی تأمین آب استان سمنان بررسی شد و در تاریخ هشتم تیر 1384 با حضور محمدرضا عارف و حبیب‌الله بیطرف، معاون اول رئیس‌جمهور و وزیر نیرو، این مهم تصویب شد؛ اما اجرای این طرح مدتی به تعویق افتاد تا آنکه در دولت دهم، در تاریخ سی‌ام خرداد 1391، به شرکت توسعۀ منابع آب و نیروی ایران به‌عنوان مجری، واگذار شد و نهایتاً چندی بعد آقای روحانی، رئیس‌جمهور وقت، طی سفر به سمنان اعلام کرد همۀ کارشناسی‌ها صورت گرفته و طرح ازحیث زیست‌محیطی بررسی شده است و دولت آمادگی دارد که اگر سرمایه‌گذاری بخواهد وارد کار شود، امکانات لازم را در اختیار او قرار داده تا این مهم به انجام برسد. پرواضح است بیانات اخیر آقای سلاجقه نوعی لجبازی سیاسی است تا سخنی کارشناسانه!
در اینجا، بد نیست خوانندگان گرامی به ابعاد این دریاچۀ عظیم توجه کنند. این دریا به‌طور متوسط 1200 کیلومتر طول، 420 کیلومتر عرض و در بعضی نواحی تا هزار متر عمق دارد و مساحت آن حدود چهارصدهزار کیلومتر مربع است. خطوط ساحلی این دریا به طول حدوداً 6500 کیلومتر، مشرف به پنچ کشور روسیه، ایران، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان است و خوب است آقای سلاجقه بدانند آبِ حدود صد رودخانۀ بزرگ و کوچک به این دریا می‌ریزد که مهم‌ترین آن‌ها رود ولگاست که انتهای دیگر این رود ازطریق کانالی به دریاهای آزاد راه پیدا کرده است؛ بنابراین آبی که قرار است به سمنان منتقل شود، قطره‌ای است در برابر دریاها و اقیانوس‌های جهان!
بدیهی است آب آبادانی می‌آورد و به‌طور قطع رئیس محیط زیست باید در پی آبادانی و سرسبزی همۀ کشور باشد. حال که ما با چهار کشور دیگر در این نعمت الهی سهیم هستیم، مانع‌تراشی در انتقال اندکی از این آب، گناهی نابخشودنی است؛ به‌خصوص که در طی بیست سال اخیر، در این زمینه اقداماتی صورت گرفته و هزینه‌هایی صرف شده و حتی در بودجۀ سال 1401 ردیفی برای آن تعیین کرده‌اند. حال که آن چهار کشور از این دریای بی‌کران همه‌گونه بهره‌برداری می‌کنند، اگر فردی بهره‌مندی کشورمان از آن را مجاز نداند، یا بی‌اطلاع است یا همسو با دیگر کشورها منافع ملی ما را قربانی می‌کند؛ کما اینکه هم‌اکنون آمارهای مهمی در زمینۀ نفت و گاز از این دریای مشترک منتشر می‌شود که حاکی از این است که این دریا میلیاردها بشکه نفت و صدتریلیون فوت مکعب گاز را در خود جا داده که کشورهای دیگر از آن بهره می‌برند و گفته شده است که مسئولان کشور ما به‌علت عمق زیاد آب و هزینۀ گزاف، چندان رغبتی به بهره‌گیری از این موهبت نشان نداده و اقدامی نکرده‌اند.
در پایان، نگارنده خطاب به معاون محترم رئیس‌جمهور عارض است حال که آب‌های ایران ازطریق چندین رودخانه، از رشته‌کوه البرز به‌سوی دریا سرازیر شده و وارد حوضچۀ مشترک با کشورهای دیگر می‌شود، توقع ما این است که همت کنید و لااقل از بخشی از آب‌هایی که از کشور ما به دریای خزر می‌ریزد، برای نجات محیط زیست ایران به‌ویژه استان تفتیدۀ سمنان استفاده کنید و طوری نشود که آب به آسیاب همسایگان ما بریزید.